Lebre ©Shutterstock |
Códice Calixtino (Arquivo Catedral de Santiago) |
Casa do Tuxaleiro |
Casa de Mantelle (Miraz) |
Lebre ©Shutterstock |
Códice Calixtino (Arquivo Catedral de Santiago) |
Casa do Tuxaleiro |
Casa de Mantelle (Miraz) |
Esta tese na que a autora leva investigando unha década toca de cheo algúns dos edificios emblemáticos do concello friolés. Desde a Torre de S Paio ata a igrexa de Guimarei o civil e o relixioso entrecrúzanse neste extenso traballo.
Desde este caderno dixital só quedar felicitar á nova doutora e desexar que canto antes poidamos fincarlle o dente na segura publicación desta tese que sen dúbida ha ser referente para estudos que se poidan desenvolver nun futuro.
Parabéns Cristina!
Notas
As ilustracións están collidas do muro de facebook de Jesús Rodríguez Rodríguez
Por outra parte felicitar tanto a J. Antonio Barreiro ( o noso compañeiro de fatigas adolescentes) e Paquita Abuín ( compañeira de múltiples aventuras creativas) como pais da nova doutora.
José María Pérez Longarela no Museo de Lugo |
Foi o inicio dunha relación fluída coa Rede Museística Provincial que desde sempre facilitou grandemente as actividades que tiñamos previstas desenvolver baixo o paraugas de "Friol:algo máis que pan e queixo". Choveu algo.
Do inxente labor que está realizando a citada rede museística para integrar o mundo dos museos na contorna social e o aproveitamento dos seus recursos para desenvolver infinidade de proxectos nos que implicar a todo o tecido social, nada temos que engadir máis ca os nosos parabéns; basta con botar unha ollada á web dos museos e os seus muros nas diferentes redes sociais.
Un luxo para a provincia contar cun equipo de profesionais tan implicados e activistas con todo aquilo que ten que ver coa cultura no seu amplo espectro.
Pois ben , días atrás desenvolveuse no Museo Provincial de Lugo unha actividade na que volve estar presente Friol ( lembramos con cariño a participación do noso grupo de teatro na revista oral "O pazo das musas").
O museo invitou ao veciño de Cotá que sendo neno deu, ao se abrigar da choiva na Pena e Cova dos Malreiros ( na memoria do pobo) ou Merleiros, cun molde bivalvo hoxe no fondo do Museo.
Compartimos aquí a nova publicada en instagram pola rede museística:
Molde bivalvo de Cotá. Museo de Lugo |
Falamos de pezas de hai máis de 2.800 anos cunha función descoñecida. Quizais votiva, para faceren ofrendas, ou tal vez enxeñosa fórmula para acumular metal, é probábel que tamén se empregaran como moeda de cambio. Non se sabe.
Impórtanos que os machados chegaron a Galicia dende o arco Atlántico, Francia ou Inglaterra, e que, quen aquí viviron, desenvolveron a súa propia tecnoloxía para fundir cousas moi semellantes. Crearon moldes de fundición de bronce coma o que vedes. Moldes bivalvos para encaixar, verter a aliaxe de metal líquido, a uns 1.200 graos de temperatura, e producir machados en cadea, en serie, de entre 15 e 50 reutilizacións.
O Molde Bivalvo de Cotá, o único conservado en Galicia, está exposto no Museo Provincial de Lugo.
Xa figuraba sinalado como “artefacto curioso” na primeira guía do museo, editada o ano 1947.
Na Arqueoloxía resulta crucial o contexto físico das pezas atopadas. Na Historia social, e na memoria, tamén.
O molde foi achado o verán de 1944 no lugar da Pena, cabo do río Narla, na parroquia de San Martiño de Cotá, concello de Friol. Hoxe tivemos de visita ao neno que o descubriu hai 80 anos.
José María Pérez Longarela paseaba o gando Cotá adiante cando rompeu a chover. A tormenta de estío levouno a buscar acubillo baixo unha árbore. Fitou o chan e distinguiu un brillo. Coa mesma vara de lle afalar ás vacas sacou á luz o molde.
Ingresou no Museo naquel ano, a cambio de dez pesetas, pois, dixemos, os machados foron moeda de cambio, no Bronce Final e na Posguerra.
Nós quixemos corresponderlle ao vello que sendo neno levou o gando de excursión arqueolóxica.
Atopaches unha excepción de bronce, querido José María!
Grazas de corazón pola túa historia".
Participamos do agradecemento ao que sumamos ao Museo polas facilidades que nos deu para a publicación desta actividade no noso blog.
Grazas
Enterro da sardiña. Lugo 1985 (Foto J L Vega) |
Estabamos expectantes por ver a o meco deste ano e resulta que nos sorprenden coa obra dun bo fragueiro e de seguro uns bos axudantes.
O carro que nosa terra é máis cun simple elemento de transporte, é un elemento icónico da nosa cultura reflectido en cantigas
Se queres que o carro cante
móllalle o eixe no río
despois do eixe mollado
canta coma un asubío.
Se queres que o carro cante
bótalle o eixo de bido
as treitoiras de carballo
e as cuñas de sanguiño
Cantado en poemas dos nosos egrexios: Ramón Cabanillas (ver ligazón)
Meu carriño cantareiro!
O de xugo e cabezalla
coa puntita da navalla
pulidos da miña man!
ou o poeta chairego Manuel María ( ver ligazón)
Non canta na Chá ninguén
por eso meu carro canta
canta o seu eixo tan ben
que a señardade me espanta
Carro que de un ou outro xeito aparece nas festas do san Xoán, no Entroido: ben cargando con mecos ou sendo escondido ou desprazado do seu lugar (antigamente contábanse moitas anécdotas ao respecto).
Pois ben, este carro que encabeza a entrada, encabeza tamén, hoxe, as coplas de Entroido que nesta páxina publicamos de vez en cando ( facer facémolas sempre)Esperemos gocedes da súa lectura senón azucre ou mel...nas filloas!
COPLAS
O Entroido xa chegou
ide preparando a orella,
*pra que estea saborosa
nós tentaremos quecela
Diremos que pra as facer
sempre pedimos licencia
e como non nola dan
escribimos sen decencia
Este carro que aquí vedes
non é un carro electoral !
Non teñas medo que vaia
buscarte para ir votar !
E non van os lacazáns
repartindo cal posesos
cartos de todos a esgalla
pra manterse no goberno?
Xa chegan as eleccións
xa comezou a campaña,
ou consigo moitos votos
ou o meu non se me amaña.
Moito remexo este ano
espero teña o seu pago
un sillonciño ben alto
eu por menos non che paso!
Algo mais que pan e queixo
éche fonte milagreira
cando pensas que secou
volve como volve a feira!
Sei que no centro da vila
pasou algo milagroso
a propaganda de algúns
sei que a comeu un raposo
Como sigan os refachos
a soprar con tanta forza
veremos o dezaoito
a algún cheo de vergonza.
E pra que rematen ben
e teñades un bo martes
coidadiño co lacón
e tamén coas outras carnes!.
E xa para rematar
as coplas con alegría
pensade que queda pouco
pra rematar a INVERNÍA
Deixamos para rematar un vídeo cos primeiros mecos deste século creados por Modesto Fernández e o seu alumnado
Aquí as deixamos tal como aparecen publicadas
AS MIÑA FILICITACIÓS
Non morrín, gráceas a Dios,
como algún sei que desexa
--Y-o chasco, s'é por herdarme
ha ser grande abofellas--
Non morrín aínda e ben forte
cheguei ao ano noventa
Y-anque son desconecido,
Y-anque mal moitos me queiran
e me poñan car'a fosca
porqu'a verdá digo enteira,
o certo é qu'houbo presoas
ben aducadas y-atentas,
qu'o empezal-o ano que corre
enviaronm'as traxetas,
d'as que conta vou a dar
e perdoenm'a inmodéstea
os amabres suscriutores
d'o somanáreo A MONTEIRA
Sin orden e sin concerto,
escagalladas n-a mesa,
teño, sin dicir mintira,
algunhas mais de trescentas,
E como canso siría
facel-a lista compreta,
vou tan soilo d'unhas cantas
a ocuparme y eso á presa
A pirmeira que tropezo
É d'unha siñora sérea
que quere vir pr'este pobo
e naide casa ll' arrenda
Anque pareza mintira
e diz "A Pepe d'as Festas
electricidade un ano
de fertuna lle desexa"
Como ven os meus leutores
este cuase me tutea.
Outra tamén expresiva
fírmana vareas aceras
que lixosas xa fai tempo
están coa lama y-as pedras
A calle d'o Buen Jesus
dam'as gráceas y -a Lameda
ó filicitarm'as páscoas
encargame no-na esquenza
A Cañería, diz outra
e pas'o nome anqu'é leria
n-a compaña d'as pinchorras
e d'os lagartos que encerra
desexa un ano filiz
o siñor Pepe d'as Festas
A Muralla non m'esquence
anqu'a probe xa vai vella
e de calexós e rúas
recibín mais de corenta
todas pidind'o favor
de que diga n-A MONTEIRA
seis ou sete palabriñas
pra qu'outr' ó fin as entenda
Non m'estendo mais por hoxe
que xa vai largo; pro entendan
que lles qued'agradecido
a todos
Pepe d'as Festas
Ponte romana de Lugo a principios do s XX |
Andabamos detrás desta publicación dende hai tempo; por fin chegou as nosas mans.
Seguimos dende hai moito o blog Os espigueiros (1) que temos ligado na nosa páxina que recolle historias do pasado da parroquia barreirense de S. Miguel de Reinante.
De sempre estivemos interesados nesta parroquia da xeografía mariñá, pois aí foi onde tivemos o noso primeiro contacto ( e que contacto!) co ensino público; con grandes compañeiros e compañeiras e mellor alumnado, se cabe. Aí aprendemos moito, ou se acaso, aí aprendemos a aprender todo o que nos faltaba para chegarmos a ser mestres. Din que aprendiz de moito mestre de nada... Aí andamos.
O caso é que desde ese blog implicouse á veciñanza nun proxecto de recuperación da memoria posta en valor da mesma e dinamización da vida local. Soa próximo.
Deste xeito foi como aos poucos xuntaron material de abondo que acabou sendo publicado en papel este ano.
Éxito da veciñanza, éxito dos promotores da iniciativa, éxito da investigación levada a cabo polo equipo.
Recóllense historias que van desde as orixes ata un estudo pormenorizado da toponimia parroquial; desde os mercados aos pazos; das esfollas ao reparto dos montes comunais; non podía faltar tampouco a emigración a Cuba, as sociedades de agricultores, as escolas, ...
Un bo exemplo a seguir.
Presentación en xullo de 2021 |
En concreto, e baixo o suxestivo título "Un GPS para guiarse por la tradición popular de Friol: del primer vino de las mujeres a cómo se «parlafeaba»" desenvólvese a noticia que informa dunha nova ferramenta para o móbil que vai permitir paseos pola vila friolesa acompañados pola voz de varias veciñas que participaron no proxecto creado polo servizo Aula de las Artes da Universidade Carlos III de Madrid, co apoio da Fundación Obra Social La Caixa. ( ver ligazón) Está impulsado pola cooperativa Indaga e para aplicalo en Lugo tivo o apoio da Rede Museística provincial.
Cartel anunciando actividade |
Hoxe está ao noso dispor na app "Arquitecturas de la memoria"; esta aplicación descárgase de Play store, e unha vez instalada no móbil actívase automaticamente ao chegar a capitalidade friolesa.
Logo da App |
Recollendo información |
Só queda agradecer a Ana Castro Rodríguez o ter completada a información e a achega das imaxes que ilustran esta entrada.